Kardeş ülke Azerbaycan’ın başkenti Bakü de dahil olmak üzere birkaç şehrini gezdik. Sadece iki buçuk güne sığdırdığımız gezimizin detaylarını paylaşıyoruz.
Her şey arkadaşımın pasaport çıkartıp hadi bir yerlere gidelim demesiyle başladı. Bulunduğumuz şehirden İstanbul, Ankara ve diğer şehirlerden yurt dışına çıkmak için aktarma yapmak çok masraflı çoook. Keşke yaşadığımız şehirde vize ofisi de olsa. Bu nedenle çıkıp çıkmayacağı belli olmayan vize işlemleriyle uğraşmak istemediğimizden vizesiz, Türkiye’ye yakın olabilecek ve harcayacağımız paraya değecek ülkelere bakmaya başladık. Sonuç olarak Azerbaycan’a gitmeye karar verdik. Asıl amacımız sadece Bakü’yü gezmekti, ancak Bakü’deyken bu fikrimiz değişti. Otelimizdeyken tur satın aldık ve bu sayede Azerbaycan’ın birkaç şehrini daha gezdik. Bizi gezdiren yerel halktan kardeşimizle Azerbaycan hakkında aramızda geçen bazı konuşmalar bu rehberin sonunda yer almakta.
Not: Azerbaycan para birimi Manat’tır. Türkiye’de Manat bulabilmeniz mümkün, ancak bulamadıysanız Azerbaycan’a yanınızda Türk Lirası, Dolar veya Euro götürebilir, döviz bürolarından veya banka şubelerinden dönüşüm yapabilirsiniz. Yanınızda Dolar götürmenizi öneriyorum.
Uçak Bileti
Bakü’ye ülkemizden Türk Hava Yolları, Pegasus Hava Yolları, Azerbaycan Hava Yolları (Azerbaijan Airlines) ve Buta Hava Yolları (Buta Airways) ile İstanbul, Ankara, İzmir ve Antalya üzerinden gidebilirsiniz. Biz bileti Buta Hava Yolları’ndan aldık, önemli notlar bölümüne bakmanızı öneriyorum. Bileti aldığımız zamanlarda Pegasus Hava Yolları henüz uçuşlarına başlamamıştı ve 2 Haziran 2019 tarihinde İzmir’den Bakü’ye ilk seferlerine başladı.
Gezi tarihini belirlediğimizde bilet almak için fazla zamanımız kalmamıştı. En uygun bileti, düşük bütçeli bir şirket olan Buta Hava Yolları’nda bulduk. Standard tip uçak biletinde gidişimiz İstanbul’dan, dönüşümüz ise Ankara’ya oldu. Ödediğimiz ücret ise kişi başı toplam 872 Türk Lirası. Ancak Buta Hava Yolları zaman zaman kampanya yapmakta ve bu fiyatın yarısına bile Bakü’ye gidip gelebilirsiniz.
Önemli Notlar:
- İki farklı bilet türü var: Budget ve Standard. Budget türü bilet daha ucuz olmasına rağmen sadece 30*35*10 cm boyutlarını aşmayacak el çantasına veya dizüstü bilgisayar çantasına izin veriyor. Standard tip biletlerde ise 10 kg ağırlığında çanta hakkınız var. Bu çantayı uçak altına verebiliyorsunuz. Kabine almanız yasak.
- Ek ödeme yaparak el bagajı veya uçak altı bagaj hakkı satın alabilirsiniz. Ancak uçak altı bagajınızın olacağını düşünüyorsanız biletinizi doğrudan Budget yerine Standard tip olarak almanızı öneriyorum.
- Uçuşa 24 saat kala online check-in açılıyor ve online check-in kapanana kadar mutlaka online check-in işleminizi tamamlayın. Online check-in yapmadan kontuara uğradığınızda ücret ödemeniz gerekmektedir.
Konaklama
Kalacak yer ayarlamasını Booking.com üzerinden yaptık. Hatta yüksek fiyatlı yerlerde kalacaksanız aşağıdaki indirim koduyla bir miktar da olsa geri ödeme alabilirsiniz.
%10 iade alabileceğiniz Booking.com İndirim Bağlantısı
Arkadaşım temizlik konusunda hassas olduğundan Bakü’de hostel yerine otel ayarladım. Bakü’de kaldığımız otel, merkezi konumda bulunan üç yıldızlı Seven Boutique Hotel Baku. Otel konumu itibariyle gezilecek çoğu yere, restoranların olduğu Çeşmeler Meydanı’na ve havaimanı otobüsünün durağı olan 28 May Metro İstasyonu’na oldukça yakındı.
Bakü’de Kaldığımız Otelin Harita Üzerindeki Konumu
Vize
ÖNEMLİ! Karşılıklı yapılan anlaşmalar sayesinde 1 Eylül 2019 tarihinden itibaren Azerbaycan’a gidecek olan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından:
- Umuma mahsus pasaport hamilleri 30 güne kadar vizeden muaftır.
- Diplomatik, hususi ve hizmet pasaportu hamilleri 90 güne kadar vizeden muaftır.
Hangi pasaport türüne sahip olursanız olun yukarıdaki süreleri aşmayacak şekilde Azerbaycan’da bulunacaksanız, vize almanız gerekmemektedir.
Azerbaycan’a seyahat edecek Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından Umuma Mahsus (normal, bordo) Pasaport sahiplerinin vize alması gerekmektedir. Hususi, Hizmet ve Diplomatik Pasaport sahipleri ise 90 güne kadar ikamet süreli seyahatlerinde vizeden muaftır.
Azerbaycan Vizesi Nasıl Alınır?
Bizim gibi normal pasaport sahibiyseniz vize almanız gerekmektedir. Vize alabilmek için üç yöntem bulunmakta.
1. Bakü Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı’nda Vize
Uçak seyahatiniz Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı’na ise kapı vizesinden yararlanabiliyorsunuz. Yanınızda pasaportunuz dışında hiçbir belge ve fotoğraf bulundurmanıza gerek yok. Pasaport kontrole gelmeden önce elektronik vize cihazlarını göreceksiniz. Elektronik ortamda form dolduruyorsunuz, cihazların yanındaki görevliler yardımcı oluyorlar. Pasaportunuzu tarattığınızda çoğu bilgiler ekrana otomatik olarak geliyor, ekstra olarak mesleğiniz, kalacağınız yer ve e-posta adresiniz soruluyor. Son adımda ise ödeme yapıyorsunuz. Nakit veya kredi kartı ile ödeme yapabilirsiniz. Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı’nda vize ücreti $11 (on bir Dolar). Tek girişlik olan bu vize altmış (60) gün boyunca geçerlidir.
2. Azerbaycan Türkiye Büyükelçilik ve Konsoloslukları Aracılığıyla Vize
Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Türkiye’de Ankara, İstanbul ve Kars illerindeki temsilcilikleri aracılığıyla “ücretsiz” vize alabilirsiniz. Vize almak için aşağıdaki belgeler gerekmektedir.
- Başvuru formu
- Pasaportun orijinali ve kimlik bilgilerinin yer aldığı sayfanın fotokopisi
- 3×4 boyutunda iki (2) adet fotoğraf
Yukarıdaki belgelerle Azerbaycan Cumhuriyeti’nin ülkemizdeki temsilciliklerine başvurduğunuzda en geç üç (3) iş günü içerisinde vizeniz sonuçlanmaktadır.
Ankara, İstanbul ve Kars temsilciliklerindeki başvuru formlarında farklılıklar bulunmaktadır. Dolayısıyla üçünü de aşağıya ekledim.
3. Elektronik Vize
Azerbaycan Cumhuriyeti’nin sunmuş olduğu elektronik Asan Viza sistemi sayesinde tek girişlik vize alabilirsiniz. E-posta adresinize gelecek olan vizeyi yazdırmanız yeterlidir. Başvuru yaparken iki farklı seçeneğiniz var: Standart (Standard) ve Acil (Urgent). Standart vize başvurusunda üç (3) iş günü, Acil vize başvurusunda ise üç (3) saat içerisinde vizeniz sonuçlanmaktadır.
- Standart vize için başvuru ücreti $20 ve hizmet ücreti $3, toplam ödeyeceğiniz $23 (yirmi üç Dolar),
- Acil vize başvuru ücreti $20 ve hizmet ücreti $30, toplam ödeyeceğiniz $50 (elli Dolar)
Elektronik vizeniz 90 (doksan) gün boyunca geçerli olsa da Azerbaycan Cumhuriyeti ülke sınırları içerisinde 30 (otuz) günden fazla kalamazsınız.
Elektronik vize başvurusu için: Asan Viza
Önemli: Azerbaycan Cumhuriyeti’nde 15 günden daha uzun süre geçici olarak ikamet edecek arkadaşlarımızın Azerbaycan’da konakladıkları yeri kayıt yaptırmaları gerekmektedir. Kayıt ettirmeyenler için para cezası uygulanmaktadır.
Bilgi ve kayıt için: www.migration.gov.az
Uçuş Günü, Pasaport Kontrol ve Yolculuk
Türkiye’den çıkarken pasaport kontrolde çıkış harcı pulu sorulmaktadır. Bu çıkış harcı pulunu, havalimanında pasaport kontrole girmeden 15 Lira karşılığında alabilirsiniz. Bunun yanı sıra havalimanında uğraşamam derseniz uçuşunuzdan önce banka şubelerinden de halledebilirsiniz. Size verilecek kağıdı pasaport kontrolde göstermeniz gerekmektedir. Ek bir bilgi daha vermek istiyorum, kullanmakta olduğunuz mobil operatöre bağlı olarak yurt dışı çıkış harcı pulunuzu ücretsiz alabilmeniz de mümkün.
Ek Bilgi: Turkcell Platinum kullanıcıları İstanbul Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı’ndaki Turkcell İletişim Merkezlerinden yurt dışı çıkış harcı pulunu ücretsiz olarak alabilirler. Ancak bazı seyahat dönemleri bulunmaktadır. Bu yüzden Turkcell Platinum uygulamasını incelemenizde fayda var. Türk Telekom Prime kullanıcıları Sabiha Gökçen Havalimanı ve Via Port alışveriş merkezinde bulunan Türk Telekom ofislerinden yurt dışı çıkış harcı pulunu ücretsiz olarak alabilirler.
Arkadaşımla Sabiha Gökçen Havalimanı’nda buluştuk ve kendisi ben gelmeden çıkış harcı pulunu almıştı. Check’in kontuarına geçtiğimizde sıradayken bazı insanların online check-in yapmadığını, bagaj haklarının olmadığını veya bagajlarının ağır olduğunu gözlemledik. Bu gibi bir durumda Buta Hava Yolları satış ofisine gidip ücret ödemeleri gerekiyor. Online check-in işlemi uçuşa 24 saat kala açılmaktadır ve mutlaka online check-in işlemini yapın. Online check-in işlemi yapmadığınızda ücret ödemeniz gerekmektedir. Biz Standard tip bilet aldığımızdan herhangi bir sorun yaşamadık. Ancak, ben dikkat etmediğimden Standard tip biletteki çanta hakkımızın uçak içine alabileceğimiz el bagajı olduğunu düşünüyordum öyle değilmiş. Bagajları uçak altına gönderdik. 🙂
Buta Hava Yolları internet sitesi üzerinden arkadaşıma etsiz, kendime de etli bir yemek siparişi verdim. Ayrıca uçuşta herkese sandviç ve bardak su veriyorlar. Arkadaşımın yemeği geldiğinde salam da mevcuttu. Ama rengi ve kokusu farklı geldi. Bu nedenle uçuş görevlisini çağırdık. Görevli biz daha konuşmadan domuz değil diye cevap verdi. Benim yemeğimi bitirdikten sonra yine aynı görevli kusura bakmayın kebapçımız tatile çıkmış diye bir şaka yaptı. Sohbet ettiğimiz uçuş görevlisinin gerçekten cana yakın bir insan olduğunu söyleyebilirim.
İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan 2 saat 45 dakikalık yolculukla Bakü Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı‘na ulaşıyorsunuz. Uçaktan inip pasaport kontrole ilerlerken elektronik vize cihazlarını göreceksiniz. Umuma Mahsus (bordo, normal) pasaport sahibiyseniz ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nin ülkemizdeki herhangi bir temsilciliğine başvurup vize almadıysanız havalimanında elektronik vize cihazlarından vize alabilirsiniz. Sadece pasaportunuzun olması yeterli. Vize ücreti $11 ve ödemeyi nakit veya kredi kartıyla yapabiliyorsunuz. Pasaport kontrol gişesine geldim, pasaportumla beraber vize kağıdını da teslim ettim. Ben ve arkadaşım hiçbir soruya maruz kalmadan geçtik. Artık Bakü’deyiz.
İletişim kurma ihtiyacınız varsa, Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı’nda ücretsiz olarak kablosuz internetten yararlanabilirsiniz.
Bavulunuzu aldıktan sonra havalimanında Uluslararası Azerbaycan Bankası şubesinden veya döviz bürosundan Azerbaycan Manat’ı alabilirsiniz.
1 Dolar 1.69-1.70 Manat aralığında değiştiğini belirtmek istiyorum. Dilerseniz döviz kurlarını CoinMill sitesinden veya aşağıdaki uygulamayla takip edebilirsiniz.
Devam edelim, gümrük alanını da geçin. Otobüsten bahsedeceğim.
Havalimanından Şehir Merkezi’ne Ulaşım
Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı’ndan şehir merkezine otobüs, taksi ve UBER ile ulaşabilirsiniz. Kalabalık bir grup değilseniz, otobüs ile ulaşmanızı öneriyorum. Ancak, havalimanı otobüsü ve şehir içinde gerçekleştireceğiniz ulaşımlar için BakıKart kullanmanız gerekmektedir.
BakıKart
BakıKart satın alma ve bakiye yükleme makinelerini terminal binasından çıkınca sol ve sağ tarafınızda bulabilirsiniz. Ayrıca şehir içindeki otobüs ve metro duraklarında da bu makineleri bulabilirsiniz. İki farklı BakıKart mevcut: İçine para yüklemeli ve birkaç binişlik. Biz bir tane içine para yüklenen BakıKart aldık ve birden fazla kişi tek bir kartı sorunsuzca kullanabiliyor.
BakıKart’ın ücreti 2 Manat, havalimanı ulaşımı 1.30 Manat ve şehir içi ulaşım ise 0.30 Manat.
BakıKart’ı aldıktan sonra otobüs
Havalimanı otobüsü 7 gün 24 saat boyunca hizmet vermektedir. Terminal binasından çıkınca sol çaprazınızda otobüsün durağını göreceksiniz.
Şehir merkezine giderken otobüsün güzergahı: Terminal 1 – Terminal 2 – Koroğlu Metro İstasyonu – 28 May Metro İstasyonu
Terminal 1’den 28 May Metro İstasyonu’na olan yolculuk süresi yarım saat (30 dk) sürmektedir.
Havalimanı otobüsü çalışma saatleri:
- 06:00 – 19.00 arasında 30 dakikada bir,
- 19:00 – 21:00 arasında 40 dakikada bir,
- 21:00 – 06:00 arasında 60 dakikada bir.
Ek Bilgi: Azerbaycan’daki kartlı ulaşım sistemi Kentkart Ege Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. firması tarafından geliştirilmiştir.
Bu yazıyı bilgisayarınızdan okuyorsanız ulaşım hat numaralarına ve güzergahlarına WikiRoutes sitesinden, akıllı telefon veya tabletinizden okuyorsanız WikiRoutes uygulamasıyla takip edebilirsiniz.
Otobüs sizi tam da aşağıdaki noktada indiriyor. Havalimanına giderken aynı durağı kullanabilirsiniz.
Mobil Operatör
Azerbaycan’da bulunduğumuz iki buçuk gün boyunca herhangi bir mobil operatöre ait sim kart almadık. İnternetimizin yokluğunu fazla hissetmedik. 🙂 Azerbaycan’ı kısa bir süreliğine ziyaret ediyorsanız bizce sim kart almanıza gerek yok ama yine de Nar, Azercell ve Bakcell mobil operatör şirketlerini inceleyebilirsiniz.
Gezilecek Yerler
Nikola Tesla Parkı
Havalimanında otobüse binip 28 Mayıs Metro İstasyonu durağında indikten sonra yakınlarda elektriğin babası Sırp Nikola Tesla’nın heykelinin olduğu küçük bir park var. 8 Şubat 2013 tarihinde açılışı yapılan anıt, Azerbaycan’ın ünlü heykeltıraşı Omar Eldarov ve mimarı Sanan Salamzadeh eseridir. Nikola Tesla Parkı var.
Cafer Cabbarlı Heykeli
Yine 28 Mayıs Metro İstasyonu’nunun olduğu yerde Cafer Cabbarlı’nın tasvir edildiği bir heykel mevcut. 1899-1934 yılları arasında yaşayan Cafer Cabbarlı, 20. yüzyıl Azerbaycan edebiyatının önemli şairlerinden, hikayecilerinden ve dram yazarlarından biridir.
📌Eserlerinde sosyal sorunlara değinen Cafer Cabbarlı, Azerbaycan’da sosyalist ideolojinin toplumda yer edinmesi için çalışmıştır.
📌Cafer Cabbarlı, sanat toplum içindir anlayışını benimser ve eserlerini toplumu yeni fikirlerle aydınlatmak için kaleme almıştır.
📌Daha küçük yaşlarda Azeri Türkçesine çevrilmiş Rus klasiklerinden birkaç kitabı okur. Rusçayı tamamen öğrendiğinde ise Tolstoy’un, Gogol’un ve Puşkin’in eserlerini orijinal dillerinde okur.
📌İlkokulun son sınıfındayken ilk şiir ve hikayelerini yazmıştır bile.
📌Baharın güzelliğini anlattığı ilk şiiri 3 Nisan 1915 tarihinde Mekteb dergisinde yayınlanmıştır. Sonrasındaysa dergilerde ve gazetelerde şiirleri yayınlanmaya devam eder ve hatta Kurtuluş dergisinin düzenlemiş olduğu yarışmada Gurup Çağı Bir Yetim şiiriyle birinci dahi olmuştur.
📌1918 yılında daha 19 yaşında kaleme aldığı Ulduz ya da Trablus Muharibesi adlı piyesinde, Trablus’u İtalyan işgaline karşı savunmaya çalışan Türklerin mücadelelerini anlatır.
📌Edirne’nin işgali sonrasında İstanbul’da gelişen olaylı hükümet değişikliği ve düşmana karşı mücadele etme fikrinin yer aldığı Edirne Fethi adlı piyesini de 1918 yılında sahneye koyar.
📌Hikayeler başlığıyla Türkçeye çevrilen eseri Zengin Yayıncılık tarafından basılmıştır.
Dede Korkut Parkı
Haydar Aliyev Kültür Merkezi’ne doğru ilerlerken şuralara da bakalım demem sonucu Dede Korkut Parkı ile karşılaştık. Gerçi arkadaşım, çok yürüdüğümüz için kulağımı çok çınlattı orası ayrı. 🙂 Bu arada Dede Korkut, Oğuz Türkleri öykülerinin yarı efsanevi ilk anlatıcısıdır.
⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
13 Aralık 2013 tarihinde açılan ve Bakü’deki en büyük parklardan biri olan Dede Korkut Parkı’nda yürüyüş yapabilir veya bir banka oturarak yapay şelalenin sesini dinleyebilirsiniz. Ayrıca parkta “Kitabi-Dədə Qorqud” anıtı da bulunmaktadır.
Haydar Aliyev Kültür Merkezi
Mimarisine hayran kaldığımız bu yapı Haydar Aliyev Kültür Merkezi.
📌Merhum cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in ismini taşıyan kültür merkezi ön açılışı 10 Mayıs 2012 tarihinde gerçekleşti, hizmete ise 2013 yılında girdi.
📌101.811 metrekare alan üzerine inşa edilen kültür merkezi inşşatını Türk firma Dia Holding tarafından gerçekleştirildi.
📌Bu kültür merkezinin konsept tasarımı 31 Mart 2016 tarihinde hayatını kaybeden ünlü mimar Zaha Hadid tarafından, detay tasarımı ise Kıbrıslı Türk Saffet Kaya Bekiroğlu tarafından yapıldı.
📌İnşaatı 2011 yılında Discovery Channel kanalının belgesel programı Build It Bigger’a Azerbaijan’s Amazing Transformation adıyla konu olmuştur. Programın sunucusu Danny Forster’ın bir mimar olduğunu belirtmek istiyorum.
📌Kültür merkezi içerisinde konser salonu, konferans salonu, kütüphane, müze, sanat galerileri ve otopark yer almaktadır.
I Love Bakü Yazısı
Galiba bu yazı tüm dünyaya Amsterdam’dan yayıldı. Azerbaycan’da geçirdiğimiz iki buçuk günde Bakü’yü sevdiğimizi söyleyebiliriz. 🙂
Bakü Bulvarı veya Milli Park
Bakü’de birkaç tane alışveriş merkezi mevcut. Bunlardan birisi de Park Bulvar. Türkiye’deki alışveriş merkezlerinden bir farkı yok ama balkonundan Hazar Denizi’ni izleyebilirsiniz. Alışveriş merkezinin paralelinde bulunan ve Bakü’nün güney kıyısı boyunca geniş bir alan kaplayan Milli Park (Bakü Bulvarı) 1909 yılında oluşturuldu. Park yaklaşık 3 km uzunluğunda ve 750 m genişliğindedir. Ayrıca Bayrak Meydanı’ndan başlayığ Özgürlük (Azadlık) Meydanı’nda sona eriyor.
İçeri Şehir
Bakü’nin tarihi aslında İçeri Şehir’de yer alıyor.
📌Açık hava müzesi olarak faaliyet gösteren İçeri Şehir, 22 hektarlık alanda amfi tiyatro şeklinde inşa edildi.
📌Hazar Denizi kıyısındaki küçük bir tepenin üzerinde yer alan şehir, 8-10 metre yüksekliğinde, 3.5 metre genişliğinde kale duvarlarıyla ve siperlerle çevrili.
📌İçeri Şehir topraklarında yerleşim Tunç Çağı’nda başlamıştır. Bölgede doğal yağ ve tuz rezervlerinin yanı sıra, bölgenin deniz kıyısında uygun bir konumda yer alması insanları şehre çektiğine inanılmaktadır.
📌Arkeolojik kazılarda ortaya çıkan, milattan önce 3.-1. yüzyıllara ait küp, milattan önce 4.-1. yüzyıllara ait kil çanak çömlek, Demir Çağı’na ait ilahi figür ve antik sütunlar İçeri Şehir’in bir şehir olarak oluştuğu zamana ışık tutuyor.
📌12. Yüzyılda büyük bir deprem olur ve Şamahı şehri yıkılır. Bu nedenle hükümdar Şirvanşah 1. Ahsitan, başkenti Bakü’ye taşır. Bu taşınmadan sonar İçeri Şehir’de hayatın dönüm noktası başlar.
📌Şirvanşah’ın yönetimi sırasında Bakü’de birçok inşaat yapılmış ve şehir gelişmiştir. On ikinci yüzyılda, kentin savunma sistemi kale duvarları inşa edilerek güçlendirilmiştir.
📌On beşinci yüzyılda Şirvanşahlar Sarayı’nın inşaatı, kentin kültürel bir merkez olarak rolünü büyük ölçüde arttırdı.
📌19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında yaşanan petrol patlamasının ardından şehir genişledi ve insanlar İçeri Şehir’in dışında ikamet etmeye başladı. İnsanlar şehrin dışında yaşamaya başlayınca İçeri Şehir kavramı ortaya çıktı.
📌2000 yılının Aralık ayında, Kız Kulesi ve Şirvanşahlar Sarayı ile birlikte İçeri Şehir, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine dahil edildi.
Muhammed Cami
Bakü’nün İçeri Şehir bölgesinde yer alan camilerden biri de Muhammed Cami.
📌11. yüzyılda inşa edilen caminin bir diğer adı ise Sınıkkale Cami’dir. 1723 yılında Ruslar, Bakü’yü top atışına tuttuklarında caminin minaresi de zarar görür. Bundan dolayı camiye Sınıkkale adı da verilir.
📌Birçok uzman, Ebu Bekir’in oğlu Muhammed’i caminin mimarı olarak kabul eder.
📌Muhammed Cami, Bakü’deki en eski camidir ve minaresi Kuzey Azerbaycan’ın en eski minaresidir.
Kız Kulesi
Bakü’deki Kız Kulesi, İstanbul’dakine hiç benzemiyor değil mi? 🙂
📌Azerbaycan’ın sembolü olan Kız Kulesi, Bakü’de İçeri Şehir’in güneyinde denize bakan tarafta yer almaktadır.
📌Kulenin geçmişi tamamen gizemli. Hiç kimse ne zaman inşa edildiğini veya ne için yapıldığını ve hatta Kız Kulesi (Qız qalası) adını nasıl edindiğini bilmiyor. Yapısı ya da orijinal işlevi ile ilgili hiçbir yazılı kaynak bulunmamaktadır.
📌Bakü tarihçisi Sara Ashurbaylı, kulenin milattan sonra 4. ve 6. yüzyıllarda inşa edilmiş olması gerektiğini söyledi. Kulenin olağandışı yapısı, kulede kullanılan taşlar ve onu çevreleyen ortaçağ kentindeki taşların arasındaki fark ile Kız Kulesi hakkında çeşitli efsanelerin olması nedenlerindendir.
📌Başka bir grup araştırmacı da kulenin 11. yüzyılda inşa edildiğini düşünüyor. Kulenin güney duvarındaki 14 metre yükseklikte yer alan eski Arapçada Qubbeye Masud ibn Davud yazıtını neden olarak gösteriyorlar. Kitabe okuma ilmi uzmanı Mashadikhanim Nemat, bu yazıtı inceledi ve “qübbə” kelimesini “qüllə” veya kule olarak açıkladı, böylece Masud ibn Davud kulenin mimarı olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca 14. yüzyılda Merdakan Kalesi mimarı Abdulmajid ibn Masud’un Kız Kulesi mimarının soyundan geldiği sanılmaktadır.
📌Ancak Merdekan Kalesi yazıtından ve Bakü koyundaki Bayıl Kalesi’ndeki bir diğer yazıttan farklı olarak, Kız Kulesi’ndeki yazıt, Qubbeye Masud ibn Davud’dan önce “Amale ustad” veya “Amale memar” kelimelerini içermez. Bu nedenle, yazıt kulenin mimarı olduğu anlamına gelmez. Kule yüksekliğindeki yazıt taşının yeri, oraya yanlışlıkla ya da en azından mimarın tasarımına göre yerleştirilmediği anlamına gelir.
📌8 kattan oluşan kulenin yüksekliği 28 metredir.
📌Kız Kulesi 1964 yılından beri müze olarak işletilmektedir.
📌2000 yılının Aralık ayında Kız Kulesi, UNESCO Dünya Mirası Listesine dahil edildi.
Halı Müzesi
Bakü’de Milli Park’ta yer alan bu bina Xalça Muzeyi yani Halı Müzesi.
📌Azerbaycan Halı Müzesi, Latif Karimov’un girişimiyle 13 Mart 1967 tarihinde Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu 130 sayılı kararı ile kurulmuştur.
📌Eski adıyla Azerbaycan Devlet Halı ve Uygulamalı Sanat Müzesi, 2014 yılından itibaren Azerbaycan Halı Müzesi olarak hizmet vermektedir.
📌Kuruluş zamanında, halı dokuma sanatına adanmış tek müze idi. Müzenin ortaya çıkarılmasındaki asıl amaç, Azerbaycan’ın ulusal mirası olan halı dokuma sanatının eşsiz örneklerini saklamak, araştırmak ve sergilemekti.
📌Müzenin öncüsü, seçkin bir bilim adamı ve halı dokumacısı, Azerbaycan Halı Dokuma Sanatı biliminin kurucusu, sanatçı ve öğretmen, temel Azerbaycan eseri halının yazarı olan Latif Karimov’dur.
📌1991’de, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre, bina Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı’na verildi ve Müze Merkezi olarak yeniden adlandırıldı.
📌1992’de Azerbaycan Halı Müzesi, Neftçiler Caddesi’ndeki Müze Merkezine (eski Lenin Müzesi) taşındı. Azerbaycan’ın farklı bölgelerinden halı örneklerini ve diğer uygulamalı sanat eserlerini temsil eden müze sergisi, ikinci katın on üç geniş odasına yerleştirildi.
📌2007 yılında, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Haydar Aliyev Vakfı ve Unesco’nun ortak bir projesi çerçevesinde, Milli Park bölgesinde müze için yeni bir bina oluşturulması kararnamesini imzaladı.
📌2014 yılında Avusturyalı mimar Franz Janz yönetiminde, tüm modern gereklilikleri karşılayan müze binası tamamlandı.
📌Bugün, ülkenin en modern binalarından birinde bulunan Azerbaycan Halı Müzesi, zengin bir eser ve halı koleksiyonunun yanı sıra, aynı zamanda geleneksel halı dokuma sanatının ve dünya kültüründeki popülerliğinin kapsamlı araştırılması için bir alan olarak faaliyet gösteriyor.
Şehitler Hıyabanı
Ayrı bir önemi olan Şehitler Hıyabanı. Halı Müzesini gezdikten sonra karşısındaki fünikülere binerek 1 manat karşılığında yukarı çıkarak Şehitler Hıyabanı’na ulaşabilirsiniz.
📌Şehitler Hıyabanı, 1918 yılında, 1990 Ocak katliamında ve Karabağ Savaşı’nda şehit düşenler gömüldüğü yerdir. Burası 1939 yılına kadar Çemberkent Mezarlığı idi ve dönemin önde gelenleri buraya gömüldü.
📌1934 yılında Bolşevik Lider Sergey Kirov hayatını kaybeder ve onun hatırasını yaşatmak için mezarlık imha edilir. İmha edilen mezarlığın yerine bir eğlence parkı (Dağüstü Park) yapılır ve Sergey Kirov’un heykeli dikilir. Ancak Azerbaycan bağımsızlığını kazanınca Kirov’un heykeli yıkılmıştır.
📌1990’da bağımsızlık uğruna şehit olanların gömülmesi için halk tarafından oluşturulan defin işlemleri komisyonu adına hareket eden Dr. Azer Nabiyev, 26 Bakü Komiserliği adına Sovyet Bölgesi Halk Temsilcileri İcra Kurulu Başkanı Ali Mammadov’a başvurdu.
📌Ali Mammadov, Azer Nabiyev ile birlikte Dağüstü Park’a geldi ve birçok kişiyle birlikte birçok yeri ziyaret etti. Sonunda şehitlerin gömülmesi için burası uygun görüldü. Bu kararın verilmesinde mimar Neriman Aliyev’in önerileri de dikkate alındı.
📌Bu bölgede Azerbaycan topraklarını savunurken şehit olup bu civarda yatan kahraman askerlerin aziz hatıralarını yaşatmak üzere Türk halkı adına Türkiye Diyanet Vakfı tarafından Şehitlik Cami inşa ettirilmiştir. 1996 yılında inşa edilen cami 2009 yılında tadilata girdi ve 2016 yılında tekrar açıldı.
📌Bu bölgede 1918 yılında kardeşlerimize yardımıza yolladığımız Kafkas İslam Ordusu 1130 şehit verdi. Bu şehitler anısına Türk Şehitliği inşa ettirilmiştir.
📌Bu bölgede Çanakkale Şehitler Abidesi’ne benzer bir anıt var, Ebedi Meşale Anıtı olarak adlandırılıyor. Bu anıtın inşa edilmesi fikri ilk olarak 1994 yılında ortaya atılmış ve Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev 5 Ağustos 1998 tarihinde bu anıtın inşa edilmesi için bir kararname çıkarmış ve anıt inşa edilerek 9 Ekim 1998 tarihinde açılışı yapılmıştır.
Alev Kuleleri
Bakü’nün sembollerinden biri olan Alev Kuleleri.
📌Toplam kapalı alanı 251.000 metrekare olan Alev Kuleleri, üç farklı binadan oluşmaktadır.
📌2007 yılının Ekim ayında inşasına başlanan Alev Kuleleri’nin açılışı 2013 yılında yapıldı.
📌Kulelerin her biri farklı işleve sahip: 207.55 metre yüksekliğinde otel kulesi, 231.37 metre yüksekliğinde konut kulesi ve 200.43 metre yüksekliğinde ofis kulesi. Bunların yanı sıra 28.65 metre yüksekliğinde podyum bölümüne sahip 7 katlı alışveriş merkezi yer almaktadır.
📌Kulelerin inşasını yurt dışında Dia Holding olarak iş yapan yurt içindeki CCN Holding’tir.
📌İnşası 22 Nisan 2011 yılında Discovery Channel kanalının belgesel programı Build It Bigger’a Azerbaijan’s Amazing Transformation adıyla konu olmuştur.
Şamahı Cuma Cami
Yazının girişinde otelimizden tur satın alıp Azerbaycan’ın birkaç şehrini daha görme fırsatımız olduğundan bahsetmiştim, işte ilk durağımız. Şamahı Cuma Cami 743 yılında inşa edilse de 1859 ve 1902 yıllarındaki depremlerde zarar görmüş, 1918 yılında ise Ermeniler tarafından yakılmıştır. 2010-2013 yılları arasında İlham Aliyev’in emriyle restore ve yeniden inşa edilmiştir.
📌Şamahı Cuma Cami, Azerbaycan toprakları içerisindeki en eski Müslüman ibadet yerlerinden biridir.
📌1918 yılının Mart ayında Ermeniler tarafından Şamahı’da bir soykırım gerçekleşir ve en büyük katliam Cuma Cami’nde olmuştur. Camideki sığınağı bulan ve buraya sığınan 1700 Şamahı sakini, camiyi ateşe veren Ermeniler tarafından katledilmişlerdir.
📌Sovyet döneminde, amacına uygun kullanılmayan caminin yıkılma tehlikesi altında olduğu belirtilmişve bu tarihi anıt 1980 yılında, ulusal lider Haydar Aliyev’in talimatı ve girişimi üzerine restore edilmiştir.
📌Esaslı restorasyon ve inşa edilme ise 2010 yılının Mart ayında başlamış 2013 yılının Mayıs ayında sona ermiştir.
Şeki Şehrindeki Kervansaray
2016 yılında Türk Dünyası başkenti seçilen Şeki şehrindeki bu kervansaray 18. yüzyılda inşa edilmiştir. Bazı bölümleri otele dönüştürülen kervansarayda 300’den fazla oda mevcut.
Şeki Hanları Sarayı
Günümüzde müze olarak faliyet gösteren Şeki Hanları Sarayı.
📌Sarayın inşa tarihi kaynaklara göre 1760-1765 yılına kadar uzanmakta.
📌Orjinalliği ile dünyada tek olan Şeki Hanlarının Sarayı’nın mimarı Şirazlı Hacı Zeynalabdin’dir.
📌Muhammed Hasan Han tarafından yaptırılan Şeki Hanları Sarayı’nın inşasında çivi kullanılmamıştır.
📌30 metre uzunluğa sahip iki katlı saray 300 metrekarelik alan, 6 oda, 4 koridor ve iki aynadan oluşuyor. Katlar aynı yapıya sahiptir: Merkezdeki büyük salon ve salonun her iki katındaki koridorlara bitişik yan odalar.
📌Saray ayrıca Azerbaycan resim ve halk sanatının nadir incilerinden biridir. Duvarları çeşitli sanat eserleri ile dekore edilmiştir.
📌Ulusal lider Haydar Aliyev’in tarihi ve kültürel mirasa gösterdiği dikkat sayesinde, bina yenilenmiş ve restore edilmiştir.
📌Restore çalışmaları, 1999 yılında Azerbaycan Hükümeti ile Uluslararası Kalkınma Derneği arasında imzalanan “Kültürel Mirasın Korunması Projesi” çerçevesinde gerçekleştirilmiştir.
Halk Sanatları Müzesi
Şeki Hanları Sarayı’na yakın bir konumda bulunan ve 9 Haziran 1985 tarihinde açılan Şeki’de bulunan Halk Sanatları Müzesi.
📌Müzenin bulunduğu yapı daha doğrusu tapınak, Kafkas Albanyası dönemine ait.
📌Tapınağın orijinal biçiminin 8. yüzyılda inşa edildiğine inanılıyor.
📌19. yüzyılda Azerbaycan’ın işgalinden sonra bölgenin merkez şehri Nuxada’da (şu anda Şeki) yer alan dairesel tapınakta değişiklikler yapılarak Rus askerlerin kilisesi olarak kullanıldı.
📌Müzede 4 sergi salonu yer almaktadır. Birinci salon Şeki şehrindeki arkeolojik kazılarla ilgili, ikinci salon el becerisi ürünlerin yer aldığı genel zaatkarlıkla ilgili, üçüncü salonda ağırlıklı olarak ulusal kadın ve erkek elbiseleri, ulusal müzik aletleri ve ipekböcekçiliği örnekleri bulunmaktadır. Dördüncü salon, “Şeki Odası” olarak adlandırılır. Burada antik Şeki evlerinin iç kısımları gösterilmektedir.
Tufandağ Kayak Merkezi
olunuz Azerbaycan’ın Gebele (Kebele, Gabala) şehrine düşerse mutlaka Tufandağ Kayak Merkezi’ne gidip teleferiğe binin. 4 parkurdan oluşan teleferiğe binmek dışında kayak da yapabilirsiniz.
Yiyecek ve İçecek
Yemek için Çeşmeler Meydanı (Fəvvarələr Meydanı) çevresinde çeşitli restoranlar bulabilirsiniz.
Azerbaycan’ın geleneksel yemeğini kime sorduysak hep dolma yanıtı aldık. Tabi Azerbaycan’a özgü birçok yemek var. Dolma dışında Türkiye’de “D Börek” dediğimiz Azerbaycan’da Qutab (Kutab diye okunan) börekleri de var. Geleneksel yemek için Firuze Restoran‘a gitmemizi önerdiler. Ancak, arkadaşımın dışarıda her türlü etli yemeği yememe gibi bir alışkanlığı olduğundan rasgele bir restorana girdik.
Azerbaycan’a özgü kahve yok, Türkiye’den giden kahveleri içiyorlar. Ancak kendilerine ait çay mevcut. Çay servisleri yanında reçel ile sunuluyor. Türkiye’deki çaylara göre daha hafif olduğunu belirtmek istiyorum. Marketlerde Türkiye’ye götürmek için çaylar satın alabilirsiniz.
Azerbaycan’ın baklavası da meşhur. Türkiye’ye götürmek isterseniz havalimanında Duty Free’den satın alabilirsiniz.
Yerel halk ile Azerbaycan hakkında kısa kısa…
En başta otelden tur satın alıp bir kardeşimizin bizi gezdirdiğinden bahsetmiştim. Yolculuğumuz boyunca farklı konular konuştuk, gerçi çoğu din hakkındaydı ama o kısmıyla arkadaşım ilgilendi. Bu kardeşimiz Şii mezhebinden Caferi. Bu konuda çok bilgili, çok okumuş. Hayran kaldığımı belirtmek istiyorum.
Gelelim diğer konulara. Aynen size aktarıyorum. “Doğal gaz ve petrol gelirlerini yukarıdakiler yiyor. Ülkede bunun dışında üretim yok. Ham petrolü İtalya”ya satıyoruz, onlar işleyip bize daha pahalıya geri satıyor. AZPetrol var ama bizim değil. Yani halkın değil, yöneticilerin. Onlar yiyor. Lukoil var, Rusların ama Ceo’su Azeri Türkü”.
Asgari ücret 600 Manat, ev kiraları da 600 Manat ama o evler büyük oluyor. 1+1 evler uygun oluyor. Doktora muayene olmak için para veriyorsun, polis zaten rüşvetçi. Bunun dışında kıyafetler pahalı”.
Eğitim konusunda “Eğitim bitik, bizde sadece psikolojide iyi bir eğitim alıyorsun onda da kolay dersler var. Türkiye’den öğrenci değişimiyle gelenler boşuna geliyor. Üniversite mezunları bir şey öğrenmiyor. Doktorluğu bitirsen de mühendis olabiliyorsun. İkisi de bir şey bilmiyor. Kpss gibi bir sınavımız var ama sadece puan yetmiyor mülakat da var. Paran varsa tanıdığın varsa geçiyorsun.”
Bu kardeşimiz harp okulundan mezun olmuş. “Harp okulundan mezun olanlara iki diploma veriliyor, biri harp okulu diploması biri de mühendislik diploması. Askerlik hayatına devam etmeyecekler için mühendis olsunlar çalışsınlar diye mühendislik diploması veriliyor. Yine mühendislik konusunda harp okulu öğrencilerinin bir kısmına inşaat mühendisliği bir kısmına ise makine mühendisliği diploması veriliyor”. Bu kardeşimize de makine mühendisliği diploması verilmiş ama “makinenin “m”sini bile bilmem”. Kardeşimizin, askerliğe devam etmemesinin sebebi de şu “ben ülkemi seve seve savunurum. Ama yukarıdakiler seçim yaklaşınca Dağlık Karabağ milliyetçiliği yapıyorlar, yani seçim zamanı bu konuyu güncel tutuyorlar. Savaş zamanı 5000 kişi öldüyse barış zamanı sınırdaki atışmalardan dolayı 8000 kişi ölmüştür ama yine de bir şey yapmıyorlar”.
Bu arada şoförlük yapmasının sebebi hem kendisiyle alakalı hem de ailevi bazı sorunları var. Ailevi olarak kızı hasta, konuşmakta zorluk yaşıyormuş. Eşi hamileyken bebeğe bir şeyler olmuş ve kızıyla ilgili sorun ileri derecede ama 13 yaşına kadar düzelecekmiş. Bir de astımı varmış, hastaneye gitmesi gerektiğinde hemen gidip ilgilenmesi gerekiyor. Kendisiyle ilgili sebep ise dindar olması. Bu arada muhasebe eğitimi de almış. “Devlet memurları rüşvet alıyor ve üstlerinden gelen emirle kara para aklama söz konusu oluyor. Bu nedenle bu işe yanaşmıyorum”.
Bakü’de “250.000 Manat’a yani yaklaşık 150.000 Dolar fiyatında evler var. Normal asgari ücretli veya biraz fazlasına çalışan biri alamaz. Evleri alanların para kaynağı sorulmuyor, yani bu paranın nereden geldiği… Bu kadar yüksek fiyatlı evleri alanların hepsi rüşvetçi. Sovyet zamanında pahalı ev alamazdın devlet hemen paranın kaynağını sorardı”.
Ülkemize birkaç kez gelmesinin yanı sıra diğer ülkelere de giderken ülkemiz üzerinden gitmiş. Türkiye ile ilgili birkaç şey anlattı, ülkemiz adına utandım. İçimden kardeş kardeşe bunu yapar mı dedim. “Almanya’dan arabayla dönerken pazarlık yaparak pazarlardan çeşitli sebzeler, baharatlar vs. aldım. Türkiye sınırında durdular, kontrol yapıyorlar. Her şeyim tam ama geçişime izin vermiyor. Dört (4) saat bekledim, 25 Euro rüşvet verdim, öyle geçtim. Sonra başka bir zaman yine aynı olay, bu sefer polisi tanıdım ancak o beni tanımadı. Direkt 25 Euro verdim, ama yine saatlerce bekledim. Sonra biraz daha Euro verdim, 40 Euro’ya saatlerce bekledim ve geçtim. Keşke bu kadar bekletmeseydi”.
Başka bir olay daha anlattı. Vergi iadesi yani Tax Free olayını duymuşsunuzdur. Kısaca açıklamam gerekirse seyahat ettiğiniz ülkede ikametiniz yoksa o ülkede yaptığınız vergili alışverişin vergisinin bir kısmını geri alabiliyorsunuz. Gelelim olaya… Havalimanında bu kardeşimizi kandırmışlar. Havalimanında Tax Free’ye başvuruyor. Bavulunu kontuara teslim et, gel diyorlar ve bu da denileni yapıyor. Tax Free ofisindekiler ise neden bavulunu teslim ettin biz onu kontrol edecektik diyor ve vergi iadesi alamıyor. Başka bir zaman yine vergi iadesi için Tax Free ofisine başvuruyor, yine aynı şeyi diyorlar. Bavulunu teslim et ve gel. Bu kardeşimizse bavulunu bir yere bırakıyor ve teslim ettim diyor. Yine aynı şeyi söylüyorlar: Biz bavulu kontrol edecektik, neden verdin. Kardeşimiz ise tamam ben alıp geliyorum diyor. Gidip getiriyor bavulu ve Tax Free ofisindekiler, bavulu nasıl aldın gibi şeyler diyorlar. Bu sefer vergi iadesini almış. Kardeşimiz zeki bir insan. 🙂 Tax Free konusu açılmışken, “Dubai’ye gittim orada Tax Free olayı yok. Kıyafetler de çok ucuz, yıl boyunca kampanyalar olur. Avrupalılar sırf kıyafet için gidiyorlar”.
Ülkemiz hakkında… “Rusya’ya yakınlığımız var ama Türkiye bizim canımızdır, kimseyi sizden üstün tutmayız”.
Dinle bağlantılı bir yorum yaptı. “Araplar için zenginlik önemli, lüks hayat içinde yaşıyorlar ama kafaları boş, Müslümanlık bu değil. Bunun yanı sıra İran’ı pek sevmiyoruz ama İsrail’i de sevmiyoruz. Bir savaş çıksa İran, İsrail’i temizler”.
Bu arada okullarda Rusça eğitimi 1. sınıftan itibaren başlıyormuş. Ama eğitim sistemini anlamadım. Yani 7 yaşındaki çocuk da liseye gidebiliyor. Ülkede zorunlu eğitim 11 yıl, İngilizce eğitimi için özel okullarda 1. sınıftan itibaren başlayabiliyor.
“Bakü’de musluk suları içilmiyor. Eskiden Bakü’ye dağlardan su gelirdi. Tabi sistem o zamana göre yapılıydı. O zaman da atıyorum nüfus 500.000, şimdi nüfus 4 milyon. Yöneticilerimiz bu suyu kesti sadece kendilerine aktarıyorlar”.
“Avrupaya Schengen vizesini 35 Euro’ya alıyoruz. Türkmenistan’a vize almak zor, Kazakistan’da da bulundum. Orada bir şey yok insanlar genellikle iş amacıyla gidiyorlar”.
Bakü’de kime ne sorduysak yani adres ve yemek anlamında gerçekten yardımcı oluyorlar. Bilmiyorum diyene rastlamadım. Bizi gezdiren kardeşimiz de sorduğunuz kişiler bilmeseler bile başkasından sorarlar yine de size yardımcı olmaya çalışırlar dedi. “İstanbul’da bulunduğum sürede halk bilmiyorum taksiciye sor filan diyorlardı”. Ama bu konuda iyi niyetli düşünüyor. Anadolu’dan İstanbul’a göçen insanlar adresleri bilmiyor şeklinde bir yorum yaptı.
Son olarak ise “seçim olsa da bir şey olmayacak, bu adam (İlham Aliyev) başımızdan gitse de verdiği zarar 100 yıl düzelmez”.
Hepsi bu kadar arkadaşlar. Umarım gezme konusunda Azerbaycan’ı seversiniz.
Photo Credit: Eric Esquivel